Efsane gazeteci Ben Bradlee, 93 yaşında hayata veda etti

ABD medyasının efsane isimlerinden Benjamin C. Bradlee, 93 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Ünlü Watergate Skandalı’nı ortaya çıkaran ekibin editörü olarak görev yapan Bradlee, Washington Post (WP) gazetesi genel yayın yönetmenliği koltuğunda aralıksız 25 yıl boyunca oturdu. Duayen gazeteci 1991 yılında emekli oldu.

Bradlee, suikaste kurban giden John F. Kennedy ile olan dostluğu, gazeteciliğe getirdiği yeni soluk ve Nixon’ı görevinden eden Watergate skandalında yaptığı dirayetli yayınlarla dünya genelinde isminden söz ettirmeyi başardı.

1974 yılında ABD tarihinde ilk kez bir başkanın istifasıyla sonuçlanan Watergate skandalının kamuoyuna duyurulmasında en kritik rollerden birisini üstlenmişti Bradlee. Başkan Richard Nixon, Watergate skandalını ört bas edebilmek için yalnızca devlet kurumlarına değil basına da olmadık baskılar yaptı. Nixon’ın baskılarına en fazla maruz kalan gazete ise şüphesiz skandalı ortaya çıkaran WP oldu. ABD kamuoyunun yanısıra dünya başkentlerinin de yakından takip ettiği gazetenin o dönem yayın yönetmeni olan Bradlee, Nixon hükümetinin baskılarına rağmen skandalı ortaya çıkaran Bob Woodward ve Carl Bernstein’ın haberlerini yayınlamayı sürdürdü. 1968 ila 1991 yılları arasında gazetenin yayın yönetmenliğini yapan Bradlee, bu yıllar arasında başında bulunduğu gazetenin 18 defa Pulitzer ödülü kazanmasına vesile oldu.

AP ünlü gazetecinin ölümü ile ilgili geçtiği haberinde Bradlee için, “Efsane olmasının sebebi kendi kasabasında uyuyan bir gazeteyi tranformasyona uğratarak ulusal düzeyde ‘bir numara’ yapmasıdır.” diye yazdı.

Bradlee, yetenekli gazetecilere fırsat tanıyan ve Washington Post’a ‘yayın ilkeleri’ kavramını getiren isim oldu. Bradlee’nin 1991 yılında emekli olması nedeniyle bir konuşma yapan gazetenin o dönemki sahibi Donald Graham efsane ismi, “Tanrıya şükür ki geçtiğimiz 26 yıl boyunca bizim adımıza kararlara imza atan bu kişi bize büyük veya küçük hikayelerden nasıl zevk ve enerji alınacağını öğretti.” sözleriyle yolcu etmişti.

ABD’DE ÖZGÜR BASININ YER ETMESİNDE ETKİLİ OLDU

Bradlee’nin Watergate skandalında üstlendiği kritik rol öylesine önemliydi ki Hollywood bu ünlü yayın yönetmeninin efsane gazeteciliğini beyaz perdeye taşıdı. Skandalın çözülmesinde Bradlee, Bob Woodward ve Carl Bernstein’ın üstlendiği rolü anlatan ‘Başkanın Tüm Adamları’ adlı filmde Bradlee’yi canlandıran aktör Jason Robards ‘En iyi yardımcı oyuncu’ dalında Oscar Ödülü kazandı.

Watergate skandalında ‘Derin Gırtlak’ olarak adlandırılan ve Woodward’la Brenstein’a bilgi sızdıran o dönemin FBI yetkilisi Mark Felt’in ismini bilen 3 kişiden biriydi Bradlee. Felt’in kimliğinin 2005 yılında ortaya çıkmasının ardından Bradlee, Felt’i “Milletimiz için çok yararlı işler yaptı” sözleriyle anmıştı.

Bradlee yalnızca Watergate skandalında değil ABD Savunma Bakanlığı’nın Vietnam Savaşı’yla ilgili gizli belgelerini 1971 yılında ortaya çıkaran New York Times gazetesinin haberini daha da ileri taşımasıyla da özgür basının ABD’de kök salmasında önemli bir rol üstlenmişti. Gazete avukatlarının aksi yolda tavsiyelerine ve hükümetin baskılarına rağmen Pentagon Belgeleri’ni yayınlamayı sürdüren Bradlee, gazetenin o dönemki sahibi Katharine Graham’la birlikte hükümetin baskılarını yargıya taşıdı. Devletin gizli belgelerini yayınlamanın gazetecinin görevi olduğu teziyle konuyu Yüksek Mahkeme’ye (Anayasa Mahkemesi) götüren Bradlee ve Graham, davayı kazandı. Yüksek Mahkeme, aldığı kararda sızdırılan gizli evrakların Pentagon’un dahi olsa gazetelerin bunu yayınlama hakkı olduğuna hükmetti.

Böylece Pentagon’un gizli belgelerinin yayınlanması için geri adım atmayan Bradlee ile Graham, farkında olmadan bu olaydan yaklaşık bir yıl sonra patlak verecek olan Watergate skandalının yayınlanabilmesi için hukuki zemini hazırlamış oldu. Yüksek Mahkeme’nin aldığı özgürlükçü karar, Watergate skandalının da ABD medyasında geniş bir şekilde yer almasının kapılarını araladı.

1981 YILI BRADLEE’NİN  HAYATININ EN ZOR SENESİYDİ

Bradlee’nin mesleki açıdan en zorda kaldığı yıl şüphesiz 1981 oldu. O yıl WP, yayınladığı uyuşturucu haberiyle Pulitzer ödülüne aday gösterildi ancak daha sonra olayın başka bir yüzü patlak verdi. Pulitzer’e aday gösterilen haberi kaleme alan Janet Cooke’nin gerçekte olmamasına rağmen haberine 8 yaşında bir çocuğun eroin kullandığı iddiasını eklediğinin ortaya çıkması Bradlee ve WP’ye zor günler yaşattı. Bradlee’nin istifasını isteyenler, yayın yönetmeninin yayınladığı haberin içeriğini neden yeterince soruşturmadığı sorusuyla eleştirdi.

BRADLEE’NİN HAYAT HİKAYESİ

Tam adı Benjamin Crowninshield Bradlee. 26 Ağustos 1921 yılında Bostonlu bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. Ailesi 1930’larda yaşanan ekonomik krizden ciddi bir şekilde etkilenen Bradlee geçirdiği çocuk felçi nedeniyle 6 ay yatağa bağlı kalır. Harvard Üniversitesi’nde 3 yıl eğitim gören Bradlee, daha sonra İkinci Dünya Savaşı’na katılır. 1945 yılında ülkesine döndüğünde New Hampshire eyaletinde günlük bir gazetede iki buçuk yıl çalışır. Gazete yeterli reklam geliri olmaması nedeniyle kapanınca Bradlee, 1948 yılında geldiği Washington’da, WP tarafından işe alınır. Bu yıldan itibaren Bradlee’nin kaderi adeta onu büyük mücadele vereceği yıllara hazır etmek için sürükler. 1951 yılında ABD’nin Paris Büyükelçiliği’nde basın ateşesi olarak görevlendirilen Bradlee bu görevi iki yıl boyunca yürütür. Daha sonra Newsweek dergisinin Paris muhabiri olur. Washington’a Avrupa’dan köşe yazarı olarak dönen Bradlee’nin hayatı, 1957 yılında Georgetown’da aldığı evin karşısına o dönem senatör olan John F. Kennedy’in taşınması ile değişir. Bradlee, Kennedy ailesiyle kısa sürede arkadaşlığını ilerletir ve bu dostluk kendisine hükümet içinden önemli bilgilerin akmasına yol açar. Bradlee, anılarını kaleme aldığı kitabında (A Good Life: Newspapers and Other Adventures), “Benim rolüm doğru zamanda doğru yerde olmakla başladı ve şans hep benimle oldu” diye yazar.

Bradlee, Başkan J.F. Kennedy ile olan yakın ilişkisini, 1975 yılında yayınladığı ‘JFK ile  Görüşme’ adıyla kitaplaştırır. Ancak bu kitaba bir dönem çok yakın arkadaşı olan Başkan Kennedy’in dul eşi Jacqueline Kennedy sert tepki gösterir. Başkanın eşi yaşamlarındaki özel anların kamuoyuyla  paylaşılmasından duyduğu rahatsızlık nedeniyle Bradlee ile olan dostluğuna son verir.

1961 yılında WP’nin Newsweek dergisini satın almasıyla birlikte Bradlee de tekrar bu gazetenin çatısı altında iş sahibi olur. Bradlee, artık WP’nin Washington büro şefi olmuştur. Bradlee, 1968 yılında gazetenin önce yayın yönetmenliği yardımcılığına ve bu görevinden üç ay sonra da genel yayın yönetmenliğine getirilir.

Üç kez evlenen Bradlee’nin son eşi WP’nin o dönem ünlü muhabirlerinden biri olan Sally Quinn oldu. Bradlee ve Quinn  1978 yılında evlendi. Quinn, geçtiğimiz eylül ayında Alzheimer hastası olduğunu kamuoyuna açıkladığı eşi için “Hayatım boyunca tek bir gün dahi kocamın depresif olduğunu görmedim” demişti.

Geçtiğimiz yıl Başkan Barack Obama, Bradlee’ye ABD’deki en yüksek sivil nişan olan ‘Özgürlük Madalyası’nı takdim etmişti.

AP, Bradlee için, “Sabırsız, huysuz, saygısız ama her zaman karizmatik, yenilikçi ve çoşkulu biriydi” diye tarif etti ünlü gazeteciyi geçtiği haberinde.