CIA raporu tüyler ürpertici işkencelerle dolu

ABD Senatosu’nun beş yıldan fazla süren çalışmasıyla hazırlanan ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı’nın (CIA) 11 Eylül saldırıları sonrasında terör şüphelilerine karşı uyguladığı işkence yöntemlerini gözler önüne seren rapor kamuoyu ile paylaşıldı.

Uzun süredir açıklanıp açıklanmaması konusunda tartışmalara neden olan CIA’in işkence raporu bugün nihayet kamuoyu ile paylaşıldı. Beyaz Saray raporun üzerinde aylar süren tashih çalışması yaptıktan sonra  açıklamasına izin verdi. Toplamda 6 bin 300 sayfa olan raporun yaklaşık 600 sayfalık özeti yayınlandı. Yayınlanan raporda bugüne kadar politikacıların CIA’in sorgulama yönetemleri ile alakalı dile getirdikleri işkencelerin daha ötesinde uygulamalara gidildiği görüldü.

Raporun açıklanması, ABD tarihinin en karanlık dönemlerinden birisi olarak nitelenen 11 Eylül saldırılarından sonra devletin izlediği politikalarla ülkenin yüzleşmesi olarak yorumlanıyor. CIA raporu, eski başkan George W. Bush döneminde hem uluslararası insan hakları hem de ABD’nin kendi ilkelerini ihlal ettiğini belgeledi. Siyasilerin ‘geliştirilmiş sorgulama teknikleri’ olarak nitelenen işkencelerin nedenleri arasında CIA personelinin sistematik ve bireysel başarısızlıkları ile ihtiraslarını şüpheliler üzerinde nasıl tatmin ettiklerini gözler önüne koydu.

İŞKENCE İLE BİR MAHKUM ÖLDÜRÜLMÜŞ

Rapor, su ile boğulma hissi veren ‘waterboarding’ işkence yönetemi olmak üzere CIA’in denizaşırı gizli hapishanelerinde birçok işkence yöntemi uyguladığını ifade etti. Rapor ayrıca, CIA’in bugüne kadar ‘ileri sorgulama teknikleri’nin sadece çok az sayıda teröre bulaşmış zanlılar üzerinde uyguladığı savunmasını da rapor çürüttü. CIA, bugüne kadar 100’den az terör tutukluları ile şüpheliler üzerinde waterboarding yönetiminin uygulandığını savunuyordu. Ancak Senato müfettişlerinin ortaya koyduğu belgelere göre su ile boğulma hissi veren işkenceye 119 mahkumun maruz bırakıldığı ve bunların da 26’ının yasadışı yöntemlerle tutulduğu ortaya çıktı. Raporda ayrıca CIA’in yalnızca su ile boğulma değil cinsel tehdit, dayak, uykusuz bırakma, çırılçıplak halde beton zeminde zincirli tutma, aşırı gürültülü ve karanlık hücrelerde alıkoyma gibi birçok işkence yöntemine başvurduğu görüldü. Raporda dikkat çeken bir diğer ayrıntı da, 2002 yılının kasım ayında gizli bir CIA hapishanesinde beton zemin üzerine zincirlenmiş, kısmen çıplak bir tutuklunun anormal derecede hararet düşüklülüğü (hipotermi) yapılarak ölümüne yol açılması.

CIA’nın  hiçbir tıbbi destek almadan başları üzerinde elleri zincirlenmiş bazı mahkumları 180 saatten fazla uykusuz bırakma, ‘anal yolla besleme veya anal yolla sıvı verme’ gibi çeşitli işkence yöntemlerine başvurduğu da ifade edildi.

Raporda CIA’in gizli hapishaneleri olduğu iddialarını resmileştirdi ancak yerleri konusunda açık bir bilgi verilmediği görüldü. CIA bu zindanlarında izole edilmiş hücrelerde, tamamen karanlıkta tutulan mahkumlara aşırı gürültülü müzik dinleterek yalnızca ihtiyaçlarını gidermeleri için kova verildiği belirtildi. El-Kaide üyesi olmakla itham edilen Abu Zubaydah isimli mahkuma CIA, 83 defa waterboarding işkence yöntemini kullandığı bir ara zanlının hayat belirtilerini yitirdiği ancak daha sonra ilk yardımla tekrar yaşama döndürüldüğü de yazıldı.

Raporda mahkumlara yönelik işkence yöntemlerinin izahı gibi birebir uygulanan şiddeti de kaleme aldığı görüldü. Rapor, “Siyasilerin dile getirdiğindan daha vahşice uygulamaların olduğu açık… Başlarına siyah çuval geçirilen ve çırılçıplak soyulan mahkumlar hapishane koridorlarında sürükleniyordu. Tamamen karanlık odalarda zincirlenerek alıkonuluyorlardı. Uyumalarına izin verilmiyor, kimi zaman ise çıplak halde dövülüyorlardı’’ ifadeleri dikkat çekti.

CIA Direktörü John Brennan, kurumun bazı hatalarının olduğunu kabul etmekle birlikte Senato komitesinin eleştirilerine karşı çıktı. CIA’in toplamış olduğu bilgileri tutukluları sorgulamasıyla elde ettiğini belirten Brennan, ‘‘Bugün düşman hem stratejik hem de taktik olarak verilen bu bilgiler sayesinde avantaj etmiş durumda’’ diyerek raporun kamuoyu ile paylaşılmasını eleştirdi.

İNSAN HAKLARI RAPORUN AÇIKLANMASINDAN MEMNUN

Raporda CIA’in kendisine tanınan yasal sınırı ihlal etmesine hem Amerikan Sivil Haklar Birliği hem de İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) tepki gösterdi. Amerikan Sivil Haklar Birliği,  Obama yönetiminin raporla kabul etmiş olduğu işkence için açıkça özür dilemesi ve ‘‘Amerikan hükümeti asla bir daha işkence yapmayacak’’ diye açıklamada bulunmasını istedi.

HRW adına bir açıklama yapan bu kurumun Başkanı Kenneth Roth, raporun hala açıklanmayan bir çok gizli bölümlerinin olduğunu dile getirerek, ‘‘Senato’nun raporu CIA’in işkence yapmadığı inkarını ilelebet boşa çıkardı ve ortaya çıkanlar ise işlenen suçun asla haklı çıkmayacağını gösterdi’’ dedi.

BUSH, 11 EYLÜL SALDIRILARINDAN SONRA CIA’e İNFAZ YETKİSİ VERMİŞTİ

Rapor, 11 Eylül terör saldırılarından sonra dönemin ABD başkanı George W. Bush’un CIA, ‘‘Yargısız infaz, gözaltı ve sorgulama’’ yetkisi verdiğini de dile getirdi. Rapor, Bush, görev süresi dolmadan önce CIA’e verdiği geniş yetkilerin birçoğunu geri aldığı ve Başkan Obama’nın yemin ederek göreve gelmesinden hemen sonra 2009 yılında ‘ileri sorgulama tekniğini’ eleştirdiğini ve bu işkence yöntemini yasakladığı yazıldı.