Bugün halkın karşısına çıkacak olan Başkan Barack Obama ile Cumhuriyetçi başkan adayı eski vali Mitt Romney, televizyon ekranın da birbirine üstün gelemeye çalışacak. Colorado eyaletinin Denver şehrinde yapılacak ve birçok televizyon kanalından canlı yayınlanacak olan başkan adaylarının tartışma programı Amerikan siyasetinde oldukça eski bir gelenek. Peki ekran’da hata yapan başkan adayının seçimi kaybetmesi mümkün mü? Bu sorunun yanıtı başkan adaylarının tartışma tarihinde gizli.
Amerika’da başkan adaylarının ilk tartışması aslında bundan yaklaşık 150 yıl öncesine dayanır. 1858 yılında Illinois eyaletinde o dönem senatör adaylığı için yarışan ve Amerika’nın ikinci kurucu başkanı olarak sonra isim yapacak olan Abraham Lincoln ile Stephen Douglas arasında geçer. Konu kölelik. Her iki aday da birer saat konuşma yaptıktan sonra birbirleri ile bir buçuk saat süren tartışmaya girer. O dönem tartışmayı yönetecek bir modaratörde olmaz. Lincoln rakibi karşısında tartışmayı kaybeder ve Demokrat Partili Douglas senatoya seçilen isim olur. Ancak bu tartışmadan iki yıl sonra yapılan ve yine aynı iki ismin yarıştığı başkanlık seçimlerinin galibi Lincoln olur.
Bu tarihten sonra ilk defa 1940 yılında Cumhuriyetçi başkan adayı Wendell Willkie dönemin başkanı ve rakibi olan Franklin D. Roosevelt’e tartışma yapmayı teklif eder ancak Başkan Roosevelt bu davete olumsuz karşılık verir.
TARTIŞMA GELENEĞİ RADYO İLE BAŞLADI
Başkan adaylarının tartışma gelenekleri televizyondan önce radyodan başladı. 1948 yılında Oregon eylaetinde Cumhuriyetçi başkan aday adaylarının kendi aralarında yaptığı ilk radyo tartışması bugün Obama ile Romney arasında izleyeceğimiz TV’deki tartışma geleneğinin de ilk defa tüm ülkeye yayını ile yapılmasının yolunu açar.
Cumhuriyetçilerin radyo tartışmasının ardından sekiz yıl sonra bu defa Demokrat partili başkan aday adayları kendi aralarındaki tartışmayı radyo stüdyosuna taşır. Başkan adaylarının artık üniversitelerde düzenlene başkanlık tartışma geleneği de yine aynı yıl Maryland Üniversitesi öğrencilerinin kurduğu ‘İdari Öğrenciler Konseyi Birliği’nin dönemin başkan adaylarını davet etmesiyle başlar. Başkan adayları bu konuda yazırşır, seçim kampanya yetkilileri görüşür, sonuç alınamaz ancak 1960’da yapılacak olan ilk televizyon tartışma programın da kapısını aralar.
1960’DAKİ TV TARTIŞMA PROGRAMI ALANINDA BİR DEVRİM
1960 yılında yapılan başkanlık seçimleri hem seçilen adayının kişiliği ve geçmişi hem de ilk defa televizyonun başkan belirlenmesinde önemini ortaya koyması bakımından Amerikan siyasetinde ayrı bir yere sahiptir. Dönemin başkan adayları olan John F. Kennedy ile dönemin başkan yardımcısı olan Richard Nixon arasında yapılır. Stüdyo ışıklarını hesap edemeyen ve kalın giyinen Nixon’ın sahnede ter dökmesi, izleyiciler nazarında Kennedy’in terletmesi olarak algılanır. Kennedy sahnede ne kadar rahat ise Nixon bir o kadar rahatsız görünür ve seçimin kaderi bir anlamda bu tartışma programı ile belirlenir. Tartışmayı gazeteci Howard Smith yönetir ve daha sonra tarihi program için, “Nixon’a makyaj yapmayı önerdik. Ama o günlerde televizyon siyasetçilere çok yeniydi ve makyaj yapmak ‘kadınsı’ sayılıyordu. Sonuçta reddetti” diye ifade eder.
Tartışma programını radyodan dinleyenler Nixon’un kazandığını düşünürken ekranda terleyen, rahatsız görünen ve makyajsız olduğu içinde yüz hatları kötü görünen başkan yardımcısı kaybeden olarak belirlenir.
O dönem nüfusu 179 milyon olan Amerika’nın başkan adaylarının tartışma programını izleyenlerin sayısı 66 milyon insan olarak hesap edilir. Daha sonra TV’deki başkanlık tartışma programları izleyci sayıları da 1980’den sonra gerilemeye başlar. Başkanların TV’deki tartışmalarının en fazla izlendiği yıl 1980’de Ronald Regan ile dönemin başkanı Jimmy Carter arasında yaşanılan olur. ABD’nin nüfusu o dönem 226 milyon olarak açıklanır ve 80 milyon Amerikalı Carter ile Regan arasındaki tartışmayı izler.
2000 yılında nüfusu 280 milyona ulaşan Amerikan halkının 46 milyonu bu sene yapılan TV’deki başkanlık tartışmasını izler. 2004 yılındaki ilk tartışma programını ise 62.5 milyon insan izler.
EKRANDA HATA YAPAN BAŞKAN’DA OLSA HALKIN AFFI OLMUYOR
Başkan adayları için bir anlamda ‘‘hatasız’’ olmayı zaruret haline getiren televizyondaki tartışma programı, başkan adayları üzerinde yoğun baskıya neden olur. Bu baskı zaman zaman başkanı dahil hataya sürükleyebiliyor. 1976 yılında dönemin başkanı Gerald Ford ile Demokrat Jimmy Carter arasındaki başkanlık tartışma programında Ford,
Rusya hakkında “Doğu Avrupa’da Sovyet hakimiyeti yoktur ve Ford yönetimi boyunca da olmayacaktır” diye tarihi bir gafa imza atar. Bu hatası Ford’a çok pahalıya mal olur ve hem tartışmayı hem de seçimleri kaybeder.
Başkanları koltuğundan eden tartışma programlarından birisi de 1992 yılında Baba Bush yaşamıştı. Tartışmanın sürdüğü dakikalarda ayapa kalkıp saatine baktıktan sonra pantolan kemerini hafiften düzelten baba Bush’un bu hareketi halka saygısızlık olarak yorumlanmış ve tepki almıştı.
2000 yılındaki başkanlık seçimlerinde de bu defa ekranda hata yapan isim Demokrat Partili ve donemin başkan yardımcısı olan Al Gore oldu. Rakibi karşısında çok daha birikimli olmasına karşın George W. Bush’u çok hafife alan, hatta alay edecek kadar rakibini küçümseyip tartışma programında ‘‘uf-puf’’ eden Gore bu hareketini favori olduğu seçimde kaybederek ödedi.
Bugün Romney karşısında nasıl bir performans izleyecek Başkan Obama bunu birkaç saat sonra hep birlikte göreceğiz. 2008’de rakibi Senatör John McCain karşısında oldukça iyi performans gösteren Obama, üzerinde kurulmaya çalışan baskıya galip gelmesi durumunda Romney’e üstün geleceğine kesin gözüyle bakılıyor.Ekran’da Obama, Nixon, Ford ya da Baba Bush misali bir hata yaparsa bu seçimi kaybedip etmeyeceği sorusuna tarihe bakarak cevap bulmak mümkün.
Let me tell You a sad story ! There are no comments yet, but You can be first one to comment this article.
Write a comment