COVID-19, grip ve RSV’den oluşan “üçlü salgın”, halihazırda ağır yük altında olan ABD sağlık sistemini aşırı yüklenme tehdidiyle karşı karşıya bırakıyor.
Ethnic Media Services ve Blue Shield of California Foundation tarafından 5 Ocak Cuma günü düzenlenen brifingde tıp uzmanları üçlü salgın ile ilgili görüşlerini ifade etti. En yeni JN.1 COVID türü (varyasyon), grip ve RSV gibi virüsel hastalıkların daha fazla yayılmaması için aşı ve maskelerin hala hayati bir önem arz ettiğine vurgu yaptı.
ÜST SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONUNA NEDEN OLAN 100’DEN FAZLA VİRÜS VAR
South Central Aile Sağlığı Merkezi Başhekimi Dr. Jose Perez, COVID-19, grip ve solunum sinsityal virüsü (RSV) dahil olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan 100’den fazla farklı virüs olduğunu söyledi.
Her üçünde de ortak olan, sadece burun, boğaz ve gözlerde görülen üst solunum semptomları değil – genel olarak “ateş ve kas ağrıları gibi yapısal semptomların” yanı sıra – “bronşit ve zatürreye yol açabilen bronş ağacı ve akciğer enfeksiyonları” da dahil olmak üzere alt solunum semptomlarıdır.
Bulaşma da benzerdir: “Her üç virüs de, havada ve yüzeylerde mukus partikülleri bırakan enfekte, öksüren veya hapşıran bir bireyin vücut sıvılarıyla temas ederek insan vücudunu istila eder. Hepsi de kış aylarında, insanların sert hava koşulları ve tatil kutlamaları nedeniyle daha kapalı ortamlarda bulunduğu zamanlarda daha sık görülür.”
SEPTOMLARA GÖRE TEŞHİS KOYMAK ÇOK ZOR
“Hastayı hangi virüsün etkilediğini sadece semptomlara dayanarak söylemek çok zordur,” diye devam etti: “Öksürük, boğaz ağrısı, burun akıntısı, ateş, yorgunluk, kas ağrıları, nefes darlığı… COVID’de daha sık tat veya koku alma duyusu kaybı görülürken, RSV’de daha sık hırıltılı solunum ve özellikle çocuklarda solunum hızında artış görülür.”
Her üç virüs de şu anda ülke çapında artış göstermektedir. CDC, 23 Aralık’ta sona eren haftada 29.000’den fazla Covid hastaneye yatışı bildirirken, yeni JN.1 alt değişkeni yeni COVID enfeksiyonlarının neredeyse yarısını oluşturuyor. CDC’ye göre ayrıca bu yılki grip sezonu için tahminler 19.000 ölümle birlikte 19 milyon vakaya kadar çıkıyor.
Tüm bunları göz önünde bulundurarak Perez, “ellerinizi yıkamaya özen gösterin, yüksek yoğunluklu alanlarda ağzınızı ve burnunuzu maskeyle kapatın, öksüren veya hapşıran kişilerle aranızda bir metre mesafe bırakın, kendinizi hasta hissediyorsanız evde kalın ve aşı olun” dedi.
COVID aşıları artık federal hükümet kapsamında ücretsiz olmasa da, Medi-Cal dahil olmak üzere birçok özel ve federal sağlık hizmeti planı, grip ve RSV aşılarının yanı sıra bunları da kapsamaktadır.
Yeni JN.1 COVID türü
Texas A&M Üniversitesi Küresel Sağlık Araştırma Kompleksi Baş Viroloğu Dr. Benjamin Neuman, “Şimdiye kadar üç farklı COVID türüne karşı aşılama yaptık ve bunların hepsini aşılama ve sürü bağışıklığının bir kombinasyonu yoluyla yok olmaya sürükledik” dedi. JN. 1 ise “bu eski suşlardan birinin” – bir Omicron varyantı olan B.A.2.86. – “mutasyona uğradığını, büyüdüğünü ve ek sorunlara neden olmak üzere geri döndüğünü” ilk kez ortaya koyuyor.
Artık en yaygın COVID suşu farklı varyantlara ayrıldığına ve JN.1 tüm vakaların yarısını oluşturduğuna göre, “bir aşı şu anda her ikisine karşı da çok iyi koruma sağlamıyor, bu nedenle JN.1 önceden var olan bağışıklığa rağmen içeri girebilir, özellikle de virüsün içeri girmesini engelleyen nötralize edici antikorların bir yıl sonra düşük veya yok olduğu göz önüne alındığında” diye açıkladı.
Neuman, her ne kadar her şey kıyamet ve kasvet olmasa da – JN.1 diğer virüslerden özellikle daha hızlı büyümüyor ve “COVID, CDC’nin ülke çapında en güncel ölüm nedenleri listesinde genel olarak yedi numaraya geriledi” – uzun COVID, “kalp hastalığı ve kardiyovasküler problemler, uzun vadeli solunum komplikasyonları ve beyin sisi veya beyin küçülmesi” şeklinde daha yüksek kategorilerden bazılarını kötüleştirebilir, dedi.
“Bu tamamen çözülmüş bir şey değil ve hiçbir zaman kesin olarak bilebileceğimiz bir şey olmayabilir” diye ekledi, “ancak JN.1’in daha önce gelenlerle hemen hemen aynı virüsten geldiğini biliyoruz; sadece bağışıklık savunmalarından kaçmakta daha iyi… Uzun bir dört yıl oldu ve hala aşılama ve önleme yoluyla kendimize yardımcı olmak için elimizden gelenin en iyisini yapabiliriz.”
Bebeklerde ve yaşlılarda RSV
Stanford Çocuk Sağlığı’nda pediatrik göğüs hastalıkları uzmanı olan Dr. Manisha Newaskar, tedavisi olmayan yaygın bir hastalık olan RSV için de en iyi yolun korunma olduğunu söyledi. “Neredeyse tüm çocuklar ikinci yaş günlerinden önce RSV ile enfekte olsa da, daha büyük çocuklarda ve genç yetişkinlerde tipik olarak normal bir soğuk algınlığı gibi ortaya çıkar … ancak ne kadar genç veya yaşlı olursanız, bağışıklık durumunuz için risk o kadar artar.”
Aslında RSV, beş yaşın altındaki çocuklar arasında bronşitin önde gelen nedenidir ve yılda 2,1 milyon ayakta tedavi ziyaretine; 58.000 ila 80.000 hastaneye yatışa ve 100 ila 300 ölüme neden olmaktadır.
Newaskar sözlerine şöyle devam etti: “Bu çocuklar arasında en yüksek morbiditeyi altı ayın altındakilerde ve prematüre bebeklerde görüyoruz; burada ciddi solunum güçlüğü, düşük oksijen seviyeleri, hırıltılı solunum, zatürre şeklinde ortaya çıkıyor.”
Şiddetli RSV vakaları için antiviral ilaçlar ve hastane içi IV, oksijen ve ventilasyon tedavisi kullanılabilse de, çocuklar için aşı bulunmamaktadır.
Bununla birlikte, enjekte edilebilir antikor Synagis 45 yılı aşkın süredir yüksek riskli bebeklere verilirken, Temmuz 2023’te FDA bebeklerde ve küçük çocuklarda RSV alt solunum yolu enfeksiyonlarını önleyen ilk ilaç olan Nersevimab’ı onayladı. Tedaviler geliştikçe, Newaskar “en iyi üçlü salgın tedavisi önlemedir, bu da aşıların mevcut olduğu yerlerde yapılmasını içerir” dedi.
Neuman, COVID’de olduğu gibi RSV’de de “zaten bir hastane yatağında yatarken virüsün hangi varyantına sahip olduğunuzun gerçekten bir önemi olmayacak” diye ekledi. RSV, grip ve COVID artarken, “önemli olan önleme… Pandemi sırasında öğrendiğimiz dersler, bu üçlü salgında kendimizi güvende tutmak için hala kritik önem taşıyor.”
