Azerbaycan, ülkesinde Gülen cemaatiyle bağlantılı okullarda çalışan dört öğretmeni Erdoğan rejiminin isteği üzerine hukuki süreçleri gözetmeden zorla Türkiye’ye gönderdiği için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından mahkum edildi.
AİHM, Azerbaycan’ın “özgürlük ve güvenlik hakkı” (5. madde) ile “işkence ve kötü muamele yasağını” (3.madde) ihlal ettiğine karar verdi.
AİHM “FETÖ” DEĞİL “GÜLEN HAREKETİ” DEDİ
AİHM’in kararına ilişkin görüşlerini Twitter hesabından paylaşan, hukukçu, eski AİHM çalışanı ve eski diplomat Hakan Kaplankaya şu hususlara değindi: “AİHM, başvurucuların çalıştığı okulları tanımlarken “Gülen Hareketi’ne bağlı” şeklinde tavsifi tercih etmiş. FETÖ/PDY ifadesi ise Türkiye tarafından iadeleri talep edildikten sonra resmi yazışmalardaki ibarelere bağlı olarak kullanılıyor. Başvurucu Taci Şentürk’ün, oturumu iptal edilip iade edilmek üzere havaalanına götürüldükten sonra, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin geçici koruma yazısına rağmen iltica talebi (Azerbaycan tarafından) yok sayılmış.”
“HUKUK DIŞI İNSAN TRANSFERİ”
AİHM kararında, iade talebi Azerbaycan yerel mahkemesi tarafından reddedilmesine rağmen İsa Özdemir adlı öğretmenin de oldu bittiyle Türkiye’ye gönderildiğinin vurgulandığını belirten Kaplankaya ayrıca şu değerlendirmelerde bulundu: “Başvurucu Ayhan Seferoğlu da yerel mahkemenin tahliye kararına rağmen Türkiye’ye gönderilmiş. AİHM, resmi iade prosedürü gerekleri ve güvencelerine riayet edilmeden geri gönderildiklerine dair başvurucuların tezini kabul etmiş ve başvurucuların Türkiye’ye götürülmelerini örtülü iade olarak kabul etmiş. Yerel ve uluslararası hukukun sağladığı tüm güvenceleri yok eden bir hukuk dışı insan transferi teşkil ettiğine hükmeden AİHM, m. 5/1 in ihlal edildiğine karar vermiş.”
AİHM BENZER BİR KARARLA ÜÇ ÜLKEYİ MAHKUM ETMİŞ OLDU
AİHM’in ayrıca, başvurucuların keyfi geri gönderilmeye karşı korunma güvencelerinden yoksun bırakılmaları ve 3. maddeye aykırı muamele riski konusunda usuli yükümlülüğün yerine getirilmediğinden dolayı 3. maddenin ihlal edildiğine de hükmettiğinin altını çizen Kaplankaya, davanın önemini ise şu sözlerle vurguladı: “Bu dava, Moldova ve Bulgaristan aleyhine verilen ihlal kararlarıyla birlikte, Türk hükümetinin yurtdışı operasyonları kapsamında AİHM’in verdiği üçüncü ihlal kararı oldu.”
AZERBAYCAN ÖĞRETMENLERİN İŞKENCEYE UĞRAMA RİSKİNİ DİKKATE ALMADI
Uluslararası İnsan Hakları Hukuku uzmanı Dr. Gökhan Güneş de Twitter hesabından karara ilişkin yaptığı değerlendirmelerde şu hususları vurguladı: “AİHM, başvurucuların Türkiye’de işkence ve kötü muamele görme riskleri bulunduğuna ilişkin iddialarıyla ilgili Azerbaycan’ın gerekli incelenmeyi yapmadığını belirtti. Bu karar; daha önce Moldova aleyhine verilen kararın devamı niteliğinde olan ve uluslararası iade prosedürleri dolanılarak başvurucuların Azerbaycan’dan nasıl hukuksuzca Türk makamlarına teslim edildiklerini gösteren önemli bir karar olduğu gibi; Türkiye’de çok büyük başarı gibi lanse edilen “zorla insan kaçırma” faaliyetlerinin ne denli zorba, haydutça ve hukuksuz olduğunun resmi belgesi ve Türkiye’nin işlediği suçlara özellikle kendisi gibi ülkeleri nasıl ortak ettiğinin de delilidir!”
