Güncellenen üç Covid-19 aşısı bu ayın başlarında kullanıma sunuldu ve uzmanlar bunların ABD’de hakimiyetini sürdüren Omicron’ın yeni alt varyantlarını tespit etmede son derece etkili olduğunu söylüyor.
XEC rekombinant melezi Avrupa’da ortaya çıkmakta, ancak şu anda ABD’deki vakaların %1’inden daha azında görülmektedir. Yine Omicron ailesinden olan KP 3.1.1 geçen Nisan ayında ortaya çıktı ve ABD’de hakimiyetini sürdürüyor. mRNA Pfizer ve Moderna aşıları KP 3.1.1 alt varyantı kullanılarak formüle edilirken, Novavax aşısı Mart ayında zirveye ulaşan daha eski bir alt varyant olan JN1 üzerinde formüle edildi, diyor Texas A&M Üniversitesi’nde virolog ve biyoloji profesörü olan Dr. Benjamin Neuman.
Novavax Daha Az Etkili
Ethnic Media Services’in 27 Eylül’de düzenlediği basın brifinginde konuşan Neuman, “Virüsün değişim hızına bağlı olarak koruma elde etme olasılığınızın süresine bakacak olursanız, iki mRNA aşısından birinden daha fazla yararlanma olasılığınız var, çünkü bunlar şu anda dolaşımda olan virüse biraz daha yakın” dedi.
“Geleceğin ne getireceğini kimse bilmiyor. Eğer virüs sola dönmeye karar verir ve JN1 gibi bir şeye geri dönerse, o zaman Novavax aşısı koruma açısından daha üstün olacaktır” dedi.
T-hücresi bağışıklığının sadece birkaç yıl sürebileceğini, bu nedenle çoğu insanın Covid aşısının takviyesine ihtiyaç duyacağını söyleyen Neuman, insanlara mümkün olan en kısa sürede aşı olmalarını tavsiye etti. “Aşıyı şimdi yaptırmak, tatil sezonunu size ya da sevdiklerinize herhangi bir zarar vermeden atlatmanızı sağlar” dedi.
Covid ve Grip Aşıları Birlikte
Kaliforniya Üniversitesi bulaşıcı hastalıklar uzmanı Dr. Peter Chin-Hong, Covid aşılarının grip aşısıyla birlikte alınabileceğini söyledi. “Benim için kolaylık her şeyden önce gelir” dedi
Her ikisinin aynı anda alınmasının kas ağrıları, ateş ve bitkinlik gibi aşı sonrası semptomlara neden olabileceğini gösteren çok az kanıt vardır. Chin-Hong, çoğu insanda herhangi bir belirti görülmediğini, ancak yüksek ateşin 3 günden fazla sürmesi ya da kişinin bilinç kaybı veya zihinsel durum değişikliği yaşaması halinde hastaneye gitme zamanının geldiğini söyledi.
Ergen erkeklerde miyokardit -kalp iltihabı- görülebileceğini ancak bu tür vakaların nadir olduğunu söyledi. Yine nadir görülen anafilaksi yaşayan kişiler derhal hastaneye götürülmelidir.
“Çocuklar aşılarını hemen yaptırmaları lazım”
Chin-Hong, çocukların aşılarını hemen yaptırmaları gerektiğini söyledi. “Özellikle okul çağındalarsa, çok sayıda toplantı ve Şükran Günü’nün olduğu kış aylarında çocukları aşılatmak istersiniz. Çocuğunuzun hasta olması, sizin de hasta olmanız ve bu etkinliklerden uzak kalmanız anlamına gelecektir. Dolayısıyla aşı size enfeksiyonlara karşı bir tampon görevi görüyor.”
Chin-Hong, çocukların Covid’e yakalanmasının onları RSV gibi diğer solunum yolu hastalıkları için risk altına soktuğunu da sözlerine ekledi.
Ancak öncelik 65 yaş üstü yetişkinlerde, özellikle de bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarda.
Florida’dan yanlış bilgi
22 Eylül’de Florida Sağlık Bakanlığı, Pfizer ve Moderna’nın mRNA bazlı aşılarının etkinliğini sorgulayan bir açıklama yayınladı. Bakanlık, doktorların 65 yaş üstü ya da bağışıklık sistemi baskılanmış tüm hastalar için Novavax’a erişim sağlamasını tavsiye etti. Neuman bu açıklamayı çürüttü.
“Florida Genel Cerrahı Dr. Joseph Ladapo’nun bu açıklamayı yapması tuhaftı. Çünkü söylediği herhangi bir şeyin gerçekten doğru olduğunu gösteren yeni bir veri yoktu” dedi.
NUFÜSÜN SADECE YÜZDE 3’Ü AŞI YAPTIRDI
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin verilerine göre, 14 Eylül itibariyle ABD nüfusunun %3’ünden daha azı güncellenmiş aşılardan yararlandı ve sadece %23’ü aşı yaptırmayı planladığını söyledi.
Aşılama oranlarının önümüzdeki yılın ilkbaharına kadar düşük kalması bekleniyor. CDC anket verilerine göre, Amerikan yerlileri, Pasifik Adalıları ve Latinlerin %15’inden daha azı aşı yaptırmayı düşündüklerini söylerken, Siyahların %18-20’si aşılardan yararlanacaklarını belirtiyor.
Salud con Tech’in kurucularından Dr. Daniel Turner-Lloveras, Siyah ve Latin topluluklarda aşı alımının daha düşük olmasına şaşırmadığını söyledi. İnsanların aşılara erişimde karşılaştıkları çok sayıda engelden bahsetti.
GÜVENSİZLİK HAKİM
“Beyaz olmayan topluluklarda COVID-19 hakkında konuştuğumuzda, aslında erişim, güven ve eşitlikten bahsediyoruz. Bu topluluklar sadece tereddütlü değil. Göz ardı edildiler ve tıpkı diğer birçok topluluk gibi yanlış bilgilendirmenin, dezenformasyonun kurbanı oldular,” diyor Turner-Lloveras. “Sağlık sistemi tarafından tarihsel olarak kötü muamele görmüş insanlar için güvensizlik büyük bir rol oynuyor.”
Binlerce sakin için sadece bir klinik olduğunda ulaşım bir sorundur. Dil engelinin de bilgiye erişimi zorlaştırdığını söyledi. Aşılar artık ücretsiz değil, ancak çoğu sağlık sigortası planı tarafından karşılanıyor. Ancak eczane seçmesi gerekenler yaklaşık 200 dolarlık bir maliyetle karşı karşıya kalabilir.
Turner-Lloveras, aşı engellerine ve tereddütlere çözüm bulmak için topluluklara başvurulmasını tavsiye etti. “Gerçek değişim bir toplumda gerçekleşmez. Toplumla birlikte gerçekleşir. Soruna en yakın olanlar, çözümlerin kilidini açacak anahtarları ellerinde tutarlar”şeklinde konuştu.
