Şeffaflık Örgütü: Rüşvet soruşturmaları üzerinde etkili olabilecek siyasi müdahale riski Türkiye’de daha da keskin

17-25 Aralık operasyonlarında hedef olan siyasetçilerin yargılanmasını isteyen Uluslararası Şeffaflık Teşkilatı (Transparency International)’ın “Yolsuzluk İhracı: 2015 İlerleme Raporu: OECD Dış Rüşvetle Mücadele Sözleşmesi’nin Uygulaması Hakkında Değerlendirme” raporunda Türkiye’yi bazı ihtimaller üzerinden vurdu. TI, “Dış rüşvet soruşturma ve kovuşturmaları üzerinde etkili olabilecek siyasi müdahale riski Türkiye’de daha da keskindir” iddiasında bulundu.

Eski Dünya Bankası çalışanlarının kurduğu, Almanya merkezli bir kuruluş olan Uluslar arası Şeffaflık Örgütü’nün raporunda sınır ötesi ekonomik işlemlerde olası yolsuzlukları önlenmesine yönelik ülkelerin çabaları değerlendirildi.
YABANCI RÜŞVETLE MÜCADELEDE TÜZELLERİN CEZAİ SORUMLULUĞU NET OLMALI
Raporun “Yaptırımların yeterliliği” başlıklı bölümünde Estonya, Letonya, Meksika, Polonya ve Türkiye’de ceza kanunlarının tüzel kişiliklerin cezai sorumluluklarını uygun biçimde kapsamadığı bildirildi. Aynı zamanda Brezilya, Bulgaristan, Kolombiya ve Arjantin parlamentolarının aynı konuya hitap edene kanunları tartışmakta oldukları Slovak Cumhuriyeti’nde ise ilgili kanunun Temmuz 2015’te yürürlüğe gireceği belirtildi.
İHTİMALLERLE VURDU
Dış ekonomik işlemlerdeki yolsuzlukları mercek altına alan raporun “Siyasi etki” başlıklı bölümünde ise şu satırlar yer aldı:

“Slovak yargısında bağımsızlığın yeterli olmaması ciddi endişeler ortaya koymuştur ve dış rüşvet soruşturma ve kovuşturmaları üzerinde etkili olabilecek siyasi müdahale riski Türkiye’de daha da keskindir.”
DÜNYADA DURUMUN ÖZETİ
Raporda OECD rüşvetle mücadele sözleşmesini imzalayan 41 ülkeden 22’sinin son dört yılda herhangi bir dış rüşvet davasını soruşturmadıkları ve kovuşturmadıkları, bu suretle kendi sınır ötesi rüşvetle mücadele taahhütlerini ihlal ettikleri iddia edildi.

Sadece dört ülkeden kolluk çabalarını iyileştirmesi şeklinde olumlu haberler alındığı bildirilen raporda, “Sözleşmenin yürürlüğe girişinden 16 yıl sonra 2015 ilerleme raporu 41 ülkeden sadece imzacı dördü, sözleşmeleri almaları ya da şişirmeleri, ruhsat temin etmeleri ya da tavizde bulunmaları yönünde yabancı görevlilere rüşvet veren şirketler hakkında etkin soruşturma ve kovuşturma sürdürüyor” denildi. Altı ülkenin ılımlı uygulamada bulunduğu, dokuz ülkenin sınırlı uygulama gerçekleştirdiği kalan 20 ülkenin ise ihracat sırasında yabancı görevlilere rüşvet verilmesi konusunda yetersiz takipte bulundukları ya da hiç bulunmadıkları belirtildi. İki ülke ise ölçülemedi.
TÜRKİYE DIŞ GÖREVLİLERE RÜŞVET TAKİBATINDA OLUMSUZ GRUPTA
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu iddia edilen, dünya ihracatının yüzde 20.4’ünü gerçekleştiren ve ihracat sırasında uluslar arası rüşvetin takibi ve önlenmesi konusunda hiç bir şey yapmadığı ya da çok az şey yaptığı belirtilen 20 ülke hakkında şöyle denildi:

“Bu ülkeler, siyasi iradenin azlığı ve soruşturmalarla kolluk önlemlerine tahsisatın yetersizliğine bağlı olarak sınır ötesi rüşveti kovuşturma ve soruşturmada başarısız olmaktadır. Bazıları köklü demokrasiler olmak üzere, tesirli siyasi etki ya da risklerinin ceza yargısı sisteminin çalışmasını engellediği sözleşmeyi imzalayan 12 ülke bulunmaktadır.”
ÜLKELERİN SINIFLANDIRILMASI
Raporda OECD dış rüşvetle mücadele sözleşmesini imzalayan ülkelerin bu taahhütlerini ne derece yerine getirdikleri konusunda bir sınıflama yapıldı. Sınıflama şöyle:

Etkin Uygulama (Dünya ihracatının yüzde 22.8’ini yapan 4 ülke): Almanya, İsviçre, İngiltere, ABD.

Orta Uygulama (Dünya ihracatının yüzde 8.9’unu yapan 6 ülke): Avusturya, Avustralya, Kanada, Finlandiya, İtalya, Norveç.

Sınırlı Uygulama (Dünya ihracatının yüzde 12.6’sını yapan 9 ülke): Fransa, Yunanistan, Macaristan, Hollanda, Yeni Zelanda, Portekiz, Güney Afrika, Güney Kore, İsveç.

Az ya da Hiç Uygulamanın Bulunmaması (Dünya ihracatının yüzde 20.5’ini yapan 20 ülke): Arjantin, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Şili, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, İrlanda, İsrail, Lüksemburg, Japonya, Meksika, Polonya, Rusya, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, İspanya, Türkiye.