Irak’ta hangi silahlı gruplar var?

Üst düzey bir Dışişleri yetkilisi cuma günü yaptığı açıklamada, 10 Haziran’da rehin alınan 31 Türk kamyon şoförünün sanıldığı gibi IŞİD’in elinde olmadığını, silahlı başka bir grup tarafından alıkonulduğunu belirtti.

Fakat grubun kimliği hakkında herhangi bir bilgi vermedi. Dışişleri Bakanlığı, konsolosluğun IŞİD kontrolüne geçmesiyle başlayan süreçte, kamuoyuna tatmin edici cevaplar vermekten bir hayli uzaktı. Bu durum bir istihbarat zafiyetinden mi yoksa bakanlığın sorunu gizlilik içinde çözme çabasından mı kaynaklanmaktadır bilinmez ama kamuoyu 12 gün önce kaçırılan 31 Türkiye Cumhuriyeti vatandaşının kimin elinde olduğu ve akıbetlerinin ne olacağı konusunda habersiz. Dışişleri yetkilisinin “silahlı başka bir grup” olarak nitelediği örgütün hangisi olduğu bilinmemekle birlikte, Irak’ta faaliyet gösteren ana örgütler ve özellikleri şöyle:

Irak Aşiret Devrimcileri Askeri Meclisi

ABD’nin Irak’a girmesinin ardından direniş grubu olarak kurulan Irak Aşiret Devrimcileri Askeri Meclisi, Saddam dönemi Irak ordusu subayları, direniş grupları ve aşiret güçleri tarafından Musul’da kuruldu. Musul dışında Ninova, Felluce ve Ramadi’de etkili olan Aşiret Devrimcileri’nin, IŞİD’in Musul’u almasına yardım ettiği iddia edildi. Irak’ta söz ve güç sahibi pek çok Sünni aşiret reisini bünyesinde barındıran Meclis, Türkiye tarafından muhatap alınmıyor. Aşiret Devrimcileri Meclisi, ABD’nin Irak’a girmesinden sonra direniş için kurulmuştu. ABD’nin Irak’tan çekilmesinden sonra Maliki yönetiminin baskılarına karşı yapılan barışçı protestoların, hükümet tarafından silahla bastırılmaya çalışılmasıyla 2013’te örgüt yeniden silahlandı.

Ensar El-İslam (İslam’ın yardımcıları)

Irak’ta bağımsız bir İslami devlet kurmayı amaçlayan Iraklı Kürtlerden ve Araplardan oluşan bir örgüt olan Ensar el-İslam, yönetim kadrosunda Arap çoğunluğa, askeri unsurlarda ise daha çok Kürtlere dayanmaktadır. 2001 yılında Kürdistan İslami Hareketi, Tevhid Hareketi, İkinci Soran Bölüğü gibi İslamcı Kürt grupların bir araya gelmesiyle oluşan bu örgüt, bazı kaynaklara göre El-Kaide ile işbirliği içindedir. Bu kaynaklara göre örgüt üyelerinden bazıları Afganistan’daki El-Kaide kamplarında eğitim görmüş ve örgüt, Irak’ı Özgürleştirme Operasyonu (IÖO) yapılıncaya kadar El-Kaide için güvenli bir sığınak haline gelmiştir. Bazı kaynaklara ise Ensar El-İslam’ın El-Kaide’den bağımsız bir örgüt olduğunu savunmaktadır. 6 Ocak 2003 tarihli Milliyet Gazetesinde yayımlanan röportajda, örgütün şura üyesi Molla Muhammed Hasan “El-Kaide ile ilişkimizin olduğunu yeni duyduk. Bu iddiayı reddediyoruz. Hiçbir örgütle ilişkimiz yok” demekte, ayrıca “bölgenizde El-Kaide militanı var mı?” sorusuna ise “El-Kaide yoruldu, bir yerde oturma ihtiyacı hissediyor. Ancak onların yeri, bizim yerimiz değil” şeklinde cevap vermektedir. ABD’nin Irak operasyonunda Kuzey Irak’taki üslerinin vurulmasından sonra dağılan örgüt elemanları, Ensar El-Sünne adında başka bir örgüt kurdu.

Ceyşu’l-İslam (İslam Ordusu)

Suriye’de 50’ye yakın silahlı grubun bir araya gelerek oluşturduğu Ceyşu’l-İslami (İslam ordusu) örgütü, şimdi Irak’ta da faaliyet gösteriyor. Örgütü Zahran Alluş komuta ediyor. Sembol olarak siyah bir bayrak kullanan örgütün , radikal selefi olduğu biliniyor. Örgüt Suriye’de rejime karşı savaşırken, Özgür Suriye Ordusu ile aynı ideolojiye sahip olmadığını açıklayarak, radikal İslami bir söylem benimsemişti. El Kaide’ye yakınlığıyla bilinen örgüt, 2007 yılında Gazze’de BBC muhabiri Alan Johnston’u kaçırmıştı. Örgüt Irak’ta güçlü bir medya ağına sahip ve son günlerde Bakuba şehrinde IŞİD ile çatışma halinde bulunuyor.

Ceyşu’l Mücahidin (Mücahitler Ordusu)

Irak’ın Sünnî bölgelerinde aşiretlerle birlikte hareket ederek Anbar, Ramadi, Felluce gibi Sünnî şehirlerde Maliki hükümetine yönelik operasyonlar yapan Ceyşu’l Mücahidin örgütü, radikal Selefi anlayışa sahip. 2008-2011 yılında El-Kaide unsurlarına karşı savaşan Sahva hareketinin içinde yer alan örgütün bazı askerleri, son zamanlarda IŞİD saflarına katılıyor.

1920 Devrim Tugayları

1920 Devrim Tugayları (Ketaib Sevretül İşrin) kendisini Ehli Sünnet ve Cemaat itikadına mensup bir İslami cihad hareketi olarak tanımlıyor. Tugaylar 2003 yılında ABD’nin Irak’a girmesi ile kurulan Irak İslami Direniş Hareketi’nin (daha öncesinde Irak Milli İslami Direnişi) silahlı kanadıdır. 1920 Devrim Tugaylarının genel merkez birimi el Anbar Eyaletinde bulunuyor.  1920 Devrim Tugayları kendi ideolojisine yakın pek çok silahlı grubu içinde barındırıyor. Her bir tugay da temel askeri eylemlere göre birliklere ayrılmaktadır. 1920 Devirm Tugayları; Bağdat, Batı Bağdat, Ebu Gureyb, Han Dari, Felluce, Ninova, Diyala ve Anbar vilayetlerinde etkili durumda.

Baasçı Nakşibendi Ordusu

Devrik lider Saddam Hüseyin’in yardımcısı İzzet İbrahim el-Duri’nin liderliğini yaptığı Nakşibendî Ordusu basa rejimini yeniden kurmayı amaçlamaktadır. Örgüt Musul’un IŞİD’in kontrolüne geçmesinde büyük rol oynasa da dini anlayış olarak farklıdır. Baasçı Nakşibendi ordusu Irak’taki mevcut durum içinde bu zamana kadar IŞİD ile birlikte hareket etse de iki örgüt son günlerde Kerkük’te çatışma halinde. İdeolojileri birbirinden çok farklı olan IŞİD ve Baasçı Nakşibendi ordusu arasında yoğun çatışmaların devam edeceği iddia ediliyor.

Irak Şam İslam Devleti (IŞİD)

Zerkavi tarafından 2000 yılında Tevhid ve Cihad Örgütü adıyla kurulan örgüt, ABD’nin Irak’a operasyonları sırasında diğer Sünni gruplar birlikte hareket etti. Nisan 2004’te Birinci Felluce Savaşı’nda hem örgütün hem de Zerkavi’nin adı sıkça duyulur hale geldi. Kuruluşunda el-Kaide’den bağımsız olan örgüt, 2004 yılında el-Kaide’ye bağlandı. 2008-2011 yılları arasıda ABD destekli Sahva Hareketi karşısında zayıf duruma düşen örgüt, ABD’nin bölgeden çekilmesi sonucu yeniden güçlendi. Örgütün şu anki lideri Ebu Bekir el-Bağdadi’dir. Suriye’de Esed’e karşı savaşan örgüt, el-Kaide’den farklı olarak devletleşme idealine sahip. Suriye’de muhalif kuvvetlerle de savaştığından dolayı el-Kaide bu örgütün kendisine bağlı olmadığını açıklamıştır ve Suriye’deki tek temsilcilerinin el-Nusra olduğunu belirtmiştir.