“Aziz Francis dinler arasında bir köprüydü”

Gün boyunca süren 5 ayrı oylama sonucunda 115 kardinal Arjantinli Kardinal Jorge Mario Bergoglio’yu Katolik Dünyanın yeni Papası olarak seçti. Cizvit tarikatı geleneğinden gelen yeni Papa, bundan böyle Aziz Francis’in adıyla anılmak istediğini de duyurdu. Peki ama neden? Yeni Papa neden Francis adıyla anılmak istiyor? Cizvit tarikatından geliyor olması ne anlama geliyor? Vatikan’ın kürtaj, artan eşicinsel evililikleri gibi konularda politika değişikliğine gitmesi muhtemel mi?

İşte tüm bunları Pulitzer ödüllü Gazeteci ve Katolisizm Uzmanı Brooklyn Üniversitesi Gazetecilik Bölümü öğretim üyesi Paul Moses ile görüştük. Moses’a göre Papa’nın Francis adını almasının özellikle İslam dünyasına dönük önemli bir mesajı bulunuyor. ‘Aziz ve Sultan: Haçlı Seferleri, İslam ve Asus’lu Francis’in Barış Misyonu’ adlı kitabın yazarı olan sıklıkla Katolik Kilisesi ile ilgili saygın yayın organlarında yazılar yazan Paul Moses şunları söylüyor: ‘İnsanlar onu hayvan ve tabiat sevgisiyle hatırlıyor. Oysa Francis aynı zamanda beşinci haçlı seferlerinde Mısır sultanı Malik el Kamil ile olan samimi karşılaşmasıyla da hatırlıyor. Nitekim Papa II. Paul da Francis’i diğer dinler arasında bir köprü olarak gördüğünü söylemişti.  Sanırım yeni Papa Müslümanlarla dinler arası diyalog geliştirme çabalarını artırmaya başladığında Aziz Francis’in adını daha fazla duymaya başlayacağız.’

Papa Benedict’in istifası size şaşırttı mı? İstifanın nedeniyle ilgili tahminleriniz var mı?

Elbette şaşırdım. Sanırım sağlık nedenlerinden ötürü ve Kilisenin iyiliği için daha genç birinin görevi almasının daha doğru olacağını düşündü.  İstifa kararının zaman içinde yeni papanın üzerinde büyük etkisi olacaktır. Papaların istifası pek sık karşılaşılan bir şey değil elbette. En son 1415’te birden fazla papalık iddiasında bulunuluyordu ve bu yüzden birinin geri çekilmesi gerekiyordu. 1294’de de Beşinci Celestine gönüllü olarak geri çekilmişti.   Sanırım Amerikan medyası olaya çok şaşırdı. Ama bazı Katolik din adamları Papa’nın daha önce verdiği sinyalleri iyi değerlendirdikleri için daha az şaşırdılar.  Bunun dışında ne söylesem spekülasyon olur.  .

Peki Jorge Mario Bergoglio’nun yeni papa olarak seçilmesi size şaşırttı mı?

Evet alınan karara şaşırdım ama memnuniyet içeren bir şaşkınlık bu. Sanırım  biz gazeteciler maalesef iyi tahminlerde bulunmada çok iyi değiliz. Geçmişe bakarsanız, son yıllarda yapılan tahminlerin hiç de iyi olmadığını görürsünüz.  Örneğin Vatikan konusunda bazı uzman gazeteciler, Kardinal Joseph Ratzinger’ı olası papa adayları arasına bile almamışlardı.  

Peki yeni papanın seçiminde sizce en önemli faktör neydi?

Bence kardinaller arasındaki bazı grupların  ilgisini çekmeyi başardı. Bir taraftan Kilise geleneklerini koruyacak biri olarak görülüyor ama diğer taraftan da Cizvit geleneğinden gelmesi dolayısıyla fakirliğe yönelik vurgusu daha ılımlı olanların da ilgisini çekti.  Bununla birlikte İtalya dışındaki Kardinaller Roma’da bulunan merkezi Kilisedeki idare heyetinin dışından birini seçme konusunda daha istekliydiler.

Ama neden Avrupa dışından bu kez? Bir anlamı var mı bunun?

Açıkçası zamanı gelmişti. ‘Katolik’ kelimesi ‘evrensel’ demektir.   

Sizce yeni papayla birlikte Vatikan’ın  kürtaj ya da eşcinsellik gibi konulardaki görüşlerinde belirgin bir değişiklik yaşanır mı?

Kilisenin kürtaj ve eşcinsellik konusundaki tutumunda bir değişiklik görmeyeceğiz. Kilisenin Homoseksüelliğin yanlış olduğu konusundaki tutumunda bir değişiklşik görmeyeceğiz. Diğer taraftan Kilisenin tüm insanlara saygı öğretisinin tüm cinsel eğilimlerdeki insanları da kapsadığı gerçeğinde daha büyük bir vurgu görebiliriz.   Acaba eşcinsel evlliği konusunda Papa muhalif bir tutum sergileyecek mi ve bunun tonu ne olacak? Kilisenin başına kim gelirse gelsin, Kilisenin ‘kürtaj’ konusundaki öğretisinde de bir tutum değişikliği olmayacak.

Soru yine kuşkusuz tonlamayla ilgili. Yeni Papa ‘kürtajı’ Hükümetlerin en büyük sorunu olarak mı görecek yoksa insan hayatının kutsallığı bağlamında bir, savaşa muhalefet ya da ölüm cezası gibi konular gibi mi görecek?

Aziz Francis hakkında kiyap yazdınız. Kimdi Aziz Francis ve Papa neden Francis adını aldı sizce? Bu bize ne söylüyor?

Aziz Francis Katolik dünyasının en popüler azizidir belki de.  Farklı dinlerden insanlar tarafından da sevilir. Gönüllü bir fakir hayatı yaşadı ve barış ve uzlaşma mesajını yaygınlaştırmaya odaklandı. İnsanlar onu hayvan ve tabiat sevgisiyle hatırlıyor. Oysa Francis aynı zamanda beşinci haçlı seferlerinde Mısır sultanı Malik el Kamil ile olan samimi karşılaşmasıyla da hatırlıyor. Nitekim Papa II. Paul da Francis’i diğer dinler arasında bir köprü olarak gördüğünü söylemişti.  Sanırım yeni Papa Müslümanlarla dinler arası diyalog geliştirme çabalarını artırmaya başladığında Aziz Francis’in adını daha fazla duymaya başlayacağız. Yeni Papa onun tevazuundan, fakilere olan sevgisinden ve çevre hassasiyetinden etkilendi. Yeni Papanın daha şimdiden basitlik ve tevazu merkezli yeni bir tarzı olduğunu görüyoruz. Bir liderin tarzı çok önemlidir. Aziz Francis örnek bir şahsiyet olarak öğretilir ve Papa Francis’ de aynısını yapıyor. Başlından bu yana üstünlük yerine tevazu üzerine kuruyor tarzını.  

Yeni Papa Cizvit geleneğinden geliyor. Bunun bir anlamı var mı?

Cizvitler 1500’lü yıllarda Aziz İgnatius Layola tarafından kurulmuş bir oluşumdur. Bir Cizvit papazı olmak için çok uzun ruhsal eğitim süreçlerinden geçmeyi gerektiren zorlu bir iştir.  Cizvit rahipler entellektüellikleriyle bilinir. Cizvit öğretisi elbette çok geniş bir düşünce yelpazesini barındırmasına rağmen liberal olarak algılanır. Cizvitler kararlarını geniş katılımlı istişareler sonucu alırlar. Elbette her zaman bir üst makam da vardır itaat edilmesi gereken ancak ne yapılacağına karar süreçleri bir çok Katlolik gruptan daha anlayışlıdır ve istişareye dayanır.