Dünya basını Türkiye seçimlerini böyle gördü

Türkiye’de 7 Haziran’da yapılan genel seçimler dış basın tarafından yakından takip edildi. Gazeteler genellikle Tayyip Erdoğan’ın çoğunluğu kaybettiğini belirtirken, HDP’nin ilk kez meclise girdiğini ifade etti.

ALMAN BASINI

Türkiye’de yapılan 25. dönem milletvekilliği seçim sonuçlarını ilk verilere göre Alman basını “HDP meclise girdi, AKP tek başına iktidarı kaybetti” şeklinde verdi. Gazetelerin internet sayfalarında yer alan ilk seçim haberleri şöyle:

Die Welt: “Türkiye seçimini yaptı. İktidar partisi AKP çoğunluğu kaybetti. Kürt yanlısı parti HDP parlamentoya girmeyi başardı.”

Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ): “Türkiye’deki parlamento seçimlerinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partisi AKP, tek başına iktidarı kaybetti. Oyların yüzde 80’ine bakıldığında, Erdoğan’ın anayasa değişikliği tehlikede.”

Süddeutsche Zeitung: “Seçimlerin Türkiye Cumhurbaşkanı için zaferle sonuçlanması umuluyordu. İlk sonuçlara bakıldığında, sadece anayasayı değiştirecek çoğunluk değil, tek başına iktidar da zor görünüyor.”

Die Zeit: “Kürt partisi HDP parlamentoya girdiği için, AKP’nin tek başına iktidarı zor görünüyor.”

Bild: “AK Parti kaybetti. Yüzde 40 ile birinci parti oldu ama, 2011 seçimlerinde yüzde 50’ye yakındı. HDP’nin barajı geçmesi, AKP’nin planlarını değiştirdi. Bunların başında başkanlık sistemi geliyor. AKP 261 dolayında milletvekili çıkartacak gibi. AK Parti  anayasayı referanduma götürecek 330 milletvekili hedefliyordu.”

İNGİLİZ BASINI

Türkiye’de dün düzenlenen 25. dönem milletvekili genel seçim sonuçları, İngiltere basınının gündeminde büyük yankı buldu. İngiltere’nin saygın basın kuruluşları, Türkiye’deki genel seçim sonuçlarını, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partisi çoğunluğun oyunu kaybetti” şeklinde değerlendirdi.

BBC: AK PARTİ, SÜRPRİZ SONUÇLA ÇOĞUNLUĞU KAYBETTİ

İngiliz yayın kuruluşu BBC, “Türkiye’nin iktidar partisi, sürpriz bir sonuçla çoğunluğu kaybetti” başlığıyla, seçim sonucunu haber yaptı. BBC, “AK Parti 13 yıllık tek parti iktidar sürecinde ilk defa parlamentodaki çoğunluğunu kaybetti” ifadelerine yer verdi. BBC’nin İstanbul muhabiri Mark Lowen’ın aktardığı haberde, Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Kürt azınlık ve sol kanattan kazandığı oylarla yüzde 10 barajını ilk kez aşarak parlamentoya girmesinin, Türk siyasetinde yeni bir dönemi başlatacağı vurgusu yapıldı. BBC, seçim sonuçlarının ardından AK Parti genel merkezinde yaşanan atmosferin ‘kasvetli’ olduğu değerlendirmesinde bulundu. Ayrıca haberde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkilerini arttırma planının, seçim sonuçlarıyla altüst edildiğine dikkat çekildi.

GUARDİAN: İKTİDAR PARTİSİ ÇOĞUNLUĞU KAYBETTİ

İngiltere’nin saygın gazetelerinden Guardian, “Hemen hemen tüm oyların sayıldığı genel seçimde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın anayasayı yeniden düzenleyerek planladığı en güçlü başkan olma hırsı suya düştü” ifadelerini kullandı. Haberde, “Türkiye’nin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 13 yıldır yürüttüğü tek parti iktidarında, seçmeni tarafından yoksun bırakılan oy sonucuyla, ilk kez büyük bir başarısızlığa uğradı ve şimdiye kadarki gücü zarar gördü. Türk siyasetinde ilk defa ülkenin Kürt azınlığı ise büyük ses getirdi” denildi.

INDEPENDENT: KÜRTLERİN SANDIK ZAFERİYLE, AKP ÇOĞUNLUĞU KAYBETTİ

İngiliz gazetesi Independent da “Kürtlerin sandık zaferi, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iktidar partisine çoğunluğu kaybettirdi” başlığıyla Türkiye’deki genel seçim sonuçlarını aktardı. Gazete, sonuçların, Cumhurbaşkanı olmadan önce AK Parti liderliğini üstlenen Recep Tayyip Erdoğan’a büyük bir darbe indirdiğini yazdı. Haberde, seçim öncesinde, AK Parti’nin 367 milletvekiliyle anayasayı tekrar düzenleyerek planladığı başkanlık sistemini parlamentodan geçirmek istediği fakat HDP’nin yüzde 10 barajını geçmesiyle birlikte, şu an mecliste koalisyon hükümeti kurma ihtimaliyle yüzleştiğini belirtti.

TIMES: KÜRT SEÇMEN, ERDOĞAN’I ENGELLEDİ

Times gazetesi ise “Seçim sürecinde anayasayı tekrar düzenlemeyi planlayan bir çerçeve oluşturan Cumhurbaşkanı Erdoğan için sonuçlar çok alçaltıcı bir mağlubiyet oldu” dedi. Gazete, muhalif kesimin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin gibi bir güç sağlamasından korktuğunu fakat 13 yıllık tek parti iktidarı AK Parti’nin, HDP’nin aştığı seçim barajı ile koalisyon hükümeti kurmakla yüzleştiğini vurguladı.

FT: ERDOĞAN, HDP DARBESİYLE SEÇİMDE ZARAR GÖRDÜ

İngiliz Financial Times gazetesi, “Erdoğan, HDP’nin başarıyla yaptığı darbe yüzünden zarar gördü” başlığıyla Türkiye’de gerçekleşen seçim sonucunu değerlendirdi. Haberde, “Türkiye’nin İslam kökenli iktidar partisi AK Parti’nin eski lideri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Pazar gecesi çarpıcı bir darbeyle, 13 yıldır süren meclis çoğunluğunu kaybetti” denildi. Gazete, parlamentodaki tek parti iktidarının sonra ermesiyle, Erdoğan’ın yetki ve gücünü arttırmak amacıyla planladığı yeni anayasa düzenlemesinin de zor olduğunu belirtti.

TELEGRAPH: “ERDOĞAN’IN DAHA FAZLA GÜÇ HAYALİ PARAMPARÇA”

İngiltere’nin sayılı gazetelerinden biri olan Telegraph da ,”Türkiye’nin iktidar partisi son 10 yıl içerisinde en kötü sonucu elde etti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın daha fazla güç hayalleri ise paramparça oldu” diye yazdı. Meclisi elinde tutmak amacıyla seçimde AK Parti’nin sıkı bir yarışa girdiğini ifade eden gazete, coşkulu bir zaferi amaçlayan iktidar partisi için planlanan yeni anayasanın çok uzak bir ihtimale dönüştüğünü bildirdi. Haberde ayrıca, yüzde 10 barajını geçen HDP’nin, parlamentoda ilk defa Kürt azınlığı neredeyse 80 milletvekiliyle temsil edeceği belirtildi.

İSPANYA BASINI

Türkiye’deki genel seçimlerin resmi olmayan ilk sonuçları İspanyabasınına, “Erdoğan’ın partisi kazandı ancak parlamentoda çoğunluğu kaybetti.” şeklinde yansıdı.

El Pais gazetesi, “Erdoğan’ın partisi kazandı ama çoğunluğu kaybetti” başlığını attı.

HDP’nin yüzde 10 barajını geçtiğinin altını çizen İspanyol gazetesi, AKP’nin seçim sonuçlarının, kendi kontrolü altında başkanlık sistemine geçmek isteyen “tartışmalı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın” geleceğini ilgilendirdiğini yazdı. Oyların çalınmasından endişe eden muhalefetin on binlerce insanı seferber ettiğine ve bunun yanı sıra AGİT ve Avrupa Konseyi’nden gözlemcilerin seçimleri izlediğine dikkati çeken El Pais, birden fazla oy kullanmaya çalışan AKP’lilerin gözaltına alındığı bilgisini verdi.

Gazete, “Erdoğan ve AKP’nin gittikçe artan baskıcılığı yüzünden meydana gelen siyasi kutuplaşma, parti merkezlerine bombalı eylemlerin yapıldığı ve saldırıların düzenlendiği seçim kampanyasını doğurdu. Avrupa kurumları, Anayasa’da belirtildiği üzere tarafsız olması gereken Erdoğan’ın sürekli müdahale etmesi ve medyada orantısız yer alması sebebiyle eşit olmayan seçim kampanyasına dair endişelerini dile getirdi.” dedi.

Bir diğer İspanyol gazetesi El Mundo, “Türkiye’de Erdoğan’ın partisi çoğunluğu kaybetti, Kürtler parlamentoya girdi” başlığını kullandı. Gazete, “Kürtlerin duygusal başkenti Dıyarbakır bu seçimlerde kilit rol oynuyor. Erdoğan’ın otokratik arzuları konusunda karar verecek olan HDP yüzde 10’luk barajı aştı.” diye yazdı.

Son yıllarda Türkiye’nin türbülanslı döneme girdiğini kaydeden El Mundo, özgürlükleri kısıtlayan yeni yasaların geçirildiğini, sokaklarda daha fazla baskının yaşandığını ve iktidar ve Cumhubaşkanlığı’ndan kutuplaştırıcı söylemlerin yapıldığını belirtti.

Öte yandan La Vanguardia gazetesi, “Kürtler parlamentoda temsil edilme şansını elde ederken, Erdoğan başkanlık sistemine geçmek için anayasa değişikliği isteğinden uzaklaştı.” şeklinde verdi.

ABC gazetesi: “Erdoğan’ın partisi kazandı ama çoğunluğu kaybetti” başlıklı haberinde, “Türkiye son 10 yılın en kritik seçimini geride bıraktı. Bugünkü seçimlerde 13 yıldır iktidarda olan AKP’nin kurucusu islamcı Recep Tayyip Erdoğan’ı destekleyenler ve karşı olan sosyal ve politik iki blog karşı karşıya geldi.” ifadelerini kullandı.

İTALYAN BASINI

Türkiye’deki genel seçim sonuçları İtalyan basınında gündemin ilk sırasında yer alırken, ilk yorumlar şöyle oldu:

ANSA:  Türkiye’de Kürt depremi. 13 yıldır kesintisiz iktidarda olan ‘Sultan’ Recep Tayyip Erdoğan’ın İslami partisi, yüzde 10’luk ölümcül seçim barajını aşarak, 2014 yılında kurulan partisi HDP’yi meclise taşıyan ‘Kürt Obama’ Selahattin Demirtaş üzerinde ‘çılgın bir bahis’ oynayınca meclisteki mutlak çoğunluğunu yitirdi.

Kürt Podemos’un (İspanya siyasetinde taşları yerinden oynatan sol görüşlü parti) zaferi, Diyarbakır’da binlerce kişinin sokaklarda dans edip, şarkılar söylemesiyle kutlandı. Bu, 2002’den beri ülkeye hakim olan adama bir şamar oldu. Anayasa partiler üstü olmasını gerektirirken O (Erdoğan), AKP’yi vuran bir kampanya yürüttü ve tam yetkilerle ‘süper başkan’ olmak için Meclis’te 330 sandalye istediğini söyledi.  Seçimlerden önce bir analist, ‘Bu seçimler, diktatörlükten önce son çıkış’ uyarısı yapmıştı.

LA STAMPA: 13 yıldan sonra Erdoğan tek başına iktidar olabilecek çoğunluğu kaybetti. Tarihi bir sonuçla Kürtler Meclis’e girdi, ama Türk seçimleri burada bitmeyecek. Sandıkların cevabı net: ılımlı İslam liderinin gücü azalsa da, Türkiye muhafazakar bir ülke olduğunu bir kez daha gösterdi. MHP, müthiş bir performans ortaya koydu ve Kürtleri Anayasa’nın dışında tutmak için şimdi Cumhurbaşkanı’nın başkanlık sistemi planına bir omuz verebilir.

CORRİERE DELLA SERA: 53,7 milyonun seçimi, ‘sultan’ Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye’yi, çoğuna göre otoriter olacak bir başkanlık sistemine dönüştürme hayalini sekteye uğrattı. Bunu bloke eden, inanılmaz bir şekilde yüzde 10 barajını aşmayı başaran Kürt parti HDP’nin lideri Selahattin Demirtaş oldu. İslami çizgideki parti (AKP), 2002’den beri ilk kez tek başına iktidar olamıyor. Seçime katılım oranı yüzde 85 ile çok yüksek oldu. Kürtlerin dışında Devlet Bahçeli’nin milliyetçi partisi de çok iyi bir sonuç elde etti. MHP, AKP ile koalisyon yapabilir. Bu öyle bir başarı ki Kürtleri köşeye sıkıştırabilir.

LA REPUBBLİCA: Erdoğan çoğunluğu kaybetti, Kürt partisi ilk kez mecliste. Cumhurbaşkanı’nın partisi, erken seçime gitmeyi ihtimal dışı tutmuyor. Seçimler, başkanlık sistemini getirmeyi isteyen Cumhurbaşkanı için bir referandum niteliğindeydi. Erdoğan’ın AKP’si mutlak çoğunluğu kaybetti. Böylece, Türk siyasetinin rakipsiz liderinin başkanlık sistemini hayata geçirme fikri yok oldu.

ABD BASINI

NYT: Erdoğan bu seçimlerle karaya oturdu

ABD’de yayınlanan The New York Times (NYT) gazetesi, 2015 seçimlerinin ilk sonuçlarını, “Seçmenler, Amerikan stili başkanlık sistemi getirmek isteyen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı azarladı, AKP tek parti iktidarını yitirdi” diye duyurdu.

Seçimlerin Erdoğan ve AKP için açık bir yenilgi olduğunu vurgulayan NYT,  Erdoğan’ın ‘Başbakanlıktan, Cumhurbaşkanlığına geçerek artırdığı gücünün bu seçimlerle karaya oturduğu’ değerlendirmesini yaptı.

WSJ: AK Parti hezimete uğradı

Türkiye’de seçim sonuçlarının açıklanmaya başlamasının ardından, Amerika’da yayınlanan Wall Street Journal (WSJ) gazetesi, AK Parti’nin 2015 seçimlerinde hezimete uğradığı değerlendirmesini yaptı.

İlk gelen sonuçların, AKP’nin, 2002’den bu yana sürdürdüğü tek parti iktidarını yitireceği yönünde olduğunu belirten WSJ, AKP’nin muhalefet partilerinden çok oy almasına karşın, tek parti iktidarını yitirip, koalisyona gitmekle yüz yüze kalabileceği yorumunda bulundu.

İran basını: Erdoğanizm bitti

İran’ın resmi haber ajansı İRNA, Türkiye’deki seçim sonuçlarıyla ilgili yaptığı değerlendirmede, “13 yıllık Ak Parti iktidarı sona erdi” dedi. Türk halkının herhangi bir partiye tek başına hükümet kurma yetkisi vermediğini yazan İranlı ajans, “Türkiye siyasetinde belirsiz bir dönem başladı” diye yazdı.

İran devlet televizyonu ise “Bu sonuçların ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, başkanlık sistemini rafa kaldırmaya mecbur olacak” ifadesine yer verdi.

İran’ın Fars Haber Ajansı, “Erdoğanizm bitti” başlığıyla yayınladığı haberde, “Türk halkı Erdoğan’ın politikalarına hayır dedi” ifadesini kulandı.

İran’ın önde gelen gazetelerinden Şark, “Türkiye’de demokrasinin kazındığını Erdoğan’ın yenildiğini” yazarak Türkiye’deki seçimleri manşetten verdi.

Çin basını: Erdoğan’ın, Başkanlık hayalleri yıkıldı

Türkiye’deki 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi’nin sonuçları, tüm dünyada olduğu gibi Çin medyasında da büyük yankı buldu. Çinli medya kuruluşları, Türkiye’deki genel seçim sonuçlarını, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, başkanlık hayalleri yıkıldı” ve “Türkiye siyasetinde, 13 yıl sonra ilk değişiklik” başlıklarıyla verdi.

Haberlerde, ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkilerini arttırma ve anayasayı değiştirme planının seçim sonuçlarıyla şimdilik sekteye uğradığına’ dikkat çekildi. Türkiye’de, hükümetin 13 yıl sonra ilk kez değişiklik yaşadığına vurgu yapan Çin medyasında, seçim sonuçlarının hemen hemen belli olmasının ardından Türk parasının ABD doları karşısında yüzde 4 değer kaybettiğine ve tarihteki en düşük seviyeye gerilediğine vurgu yapıldı. Çin medyası özellikle son dönemde Türkiye’de yaşanan ekonomik durgunluğun AK Parti’nin ciddi oranda oy kaybına sebep olduğuna işaret etti.

Çin’in devlet medyasındaki haberlerde ayrıca, Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) yüzde 10 barajını rahatça aştığına ve ilk kez meclise girmeye hak kazandığına dikkat çekildi. Resmi olmayan şeçim sonuçlara göre koalisyon hükümeti kurulması gerektiğine işaret edilen haberlerde, eğer ortak yol bulunamazsa, 45 gün sonra tekrar sandık başına gidilme ihtimalinin olduğu aktarıldı.

FRANSIZ BASINI

Erdoğan’ın Sultan olma rüyası bitti manşetini atan Le Monde gazetesi seçimlerin AKP için büyük bir hezimet olduğunu yazdı. Seçimlerin galibi ise Kürtler olarak verildi.

Le Figaro, ‘Cumhurbaşkanı Erdoğan için yıkım gecesi’dedi. Haberi manşetten HDP seçmeninin bir fotoğrafı ile veren gazete AKP’nin “diz çöktüğünü” yazdı.

Fransız Le Parisien gazetesi Türkiye’deki seçim sonuçlarıyla ilgili olarak verdiği haberinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın partisinin parlamentoda çoğunluğu kaybettiğine vurgu yaptı.

YUNAN BASINI

Türkiye’de yapılan seçimleri yakından takip eden Yunan medyası, AK Parti’nin tek başına iktidar gücünü yitirdiğini yazdı. Yunanistan’ın en çok satan gazetesi Ta Nea, ilk sayfa haberinde, “Kürtler, Sultan’ın rüyasını kesti” başlığını kullandı. Ta Nea, “Türkiye’de sandıklar, Erdoğan’ın iktidarına son verdi.” değerlendirmesinde bulundu.

“Yenilgiyle çöküş; Erdoğan’a şok” başlıklı ilk sayfa haberindeEthnosgazetesi, “Kürt partisi HDP, meclise giriyor.” ifadelerini kullandı. Elefteros Tipos ise “Tek başına iktidarsız Erdoğan, azınlık hükümetine doğru.” başlıklı haberinde, “Anayasa ve sistemi değiştiremeyecek olan Türk Cumhurbaşkanı ağır yara aldı.” diye yazdı.

“Erdoğan yenildi. Kürtler meclise girdi” ifadelerini kullanan Efimerida Sintakton gazetesi de “Seçimlerin büyük kazananı Kürt partisi HDP sempatizanları kutlamalarda bulundu. AKP, tek başına iktidarı kaybetti. Erdoğan’ın arttırılmış güç rüyâları kâbusla sonuçlandı.” dedi.

RUSYA BASINI

Ria Novosti:  “Türkiye’de genel seçimler AKP’nin zaferiyle tamamlandı, fakat AKP mecliste kesin çoğunluğunu elde edemedi. Bu durum AKP’nin 13 sene boyunca alıştığı bölünmez yetkinin geçerli olduğu Türkiye tarihinde yeni bir çağ açacak.”

Rossiysakaya Gazeta:  “Türk vatandaşları 20 partiden 550 meclis üyesi seçtiler. Herkesin merak ettiği soru ise şu, 2002 yılından itibaren yönetimde olan AKP kendi pozisyonunu korumaya devam edebilecek mi?”

Eho Movski: “AKP bu kaybı 13 sene boyunca ilk defa yaşadı. İlk verilere göre, AKP oyların %41’sini aldı. Aynı zamanda HDP oyların %11’den fazlasını alarak meclise girmeyi başardı. Artık Cumhurbaşkanı Erdoğan tek başına anayasayı değiştiremez ve Cumhurbaşkanlığı yetkilerini genişletemez.”

Regnum:  “Uzun yıllar boyunca lider konumda olan AKP, 550 kişiden sadece 256 milletvekili çıkarabildi. %10’luk bariyeri CHP, MHP ve  HDP geçmeyi başardı.
Portekiz medyası: Sultan iktidarı kaybetti
Türkiye’de gerçekleşen 25. dönem milletvekili genel seçimi, Portekiz medyasında da geniş yer buldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan ”Sultan” olarak bahseden Portekizliler, Erdoğan’ın iktidarı kaybettiğini yazdı.

Türkiye gündemini yakından takip eden, Portekiz’in en saygın gazetelerinden Publico Gazetesi, HDP’nin yüzde 10 barajını geçmesine geniş yer ayırdı. Publico, HDP’den ”Kürt Partisi” olarak bahsederken, HDP’nin AK Parti’yi iktidardan aldığını yazdı. Elde edilen bu sonuçlarla, ülkeye başkanlık sistemini getirmek isteyen Erdoğan’ın, gerekli sayıya ulaşamadığını ve bu hayalini gerçekleştiremediğinden bahsetti.

Ülkenin tirajlı gazetelerinden olan Diario de Noticias, Expresso, Jornal de Noticias gibi gazetelerde çıkan haberlerde Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun ismi hiç geçmezken, bütün haberlerde AK Parti, ”Erdoğan’ın partisi” olarak nitelendirildi.

Danimarka medyası, Türkiye’deki seçim sonuçlarını, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yenilgisi olarak aktardı. Gazeteler, “Seçim sonucu Erdoğan’ı rüzgara karşı bıraktı”, “Erdoğan’ın hayalleri suya düştü”, “Erdoğan’a Tokat, Kürtlere sıcak karşılama” şeklinde başlıklarla verdi. Tüm Danimarka medyasının ortak yanı ise, seçim sonuçlarını demokrasi yolunda atılmış yeni bir adım olarak yorumlamak oldu.